چشم زخم آسیبی است که در اثر نگریستن برخی افراد شور چشم به انسان، جانوران و اشیا وارد می‌شود و حالتی غیر اختیاری است که از حسّ حسادت در مواقع بروز خوشحالی، موفقیت، زیبایی، تحسین و… نشأت می‌گیرد.

برخی معتقدند چشم‌ زخم تأثیر قوای نفسانی است، باور به چشم‌ زخم در فرهنگ عامیانه نیز رایج است و شکستن تخم‌مرغ، دود کردن اسپند، داشتن حرز(دعا)، خواندن معوذتین(چهار قل) و … را برای دفع آن مؤثر می‌دانند.

نکته‌ی مهمی که در مورد چشم زخم وجود دارد این است که گاهی انسان از روی دوست داشتن و حسّ محبت، اطرافیان خود را چشم می‌کند و در برخی روایات آمده که حتی خود انسان هم می‌تواند خود را چشم کند.

چشم زخم در قرآن

واژه چشم‌زخم در قرآن نیامده است اما بسیاری از مفسران آیه «وَإِن یکادُ الَّذِینَ کفَرُوا لَیزْلِقُونَک بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکرَ وَیقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ»[1] را دالّ بر وجود چشم زخم گرفته‌ و در شأن نزول آورده‌اند که مشرکان از مردی شورچشم خواستند، پیامبر‌(ص) را چشم بزند! هنگامی که آن مرد تصمیم به این کار گرفت، جبرئیل آیه «و ان یکاد» را فرود آورد و به‌وسیله آن پیامبر را از آسیب چشم‌زخم نگاه داشت.[2]

علّامه طباطبایی در المیزان واژه اِزلاق در آیه «وان یکاد» را براساس نظر عموم مفسران همان چشم‌زخم دانسته وتصریح کرده که منظور از چشم‌زخم، نوعی تأثیر نفسانی است ودلیلی عقلی برای انکارش نداریم افزون بر این که مواردی هست که قابل انطباق بر چشم‌زخم باشد[3] و در روایات زیادی نیز وارد شده است.

[1] سوره قلم، آیه ۵1

[2] رازی، روض الجنان، ۱۳۷۶ش، ج۱۹، ص۳۷۰

[3] طباطبایی، المیزان، ج۱۹، ص۳۸۸

آیا چشم زخم واقعیت دارد؟

چشم‌زخم بر فرض آنکه وجود داشته باشد، قابل رؤیت با چشم نیست و از آن جایی که ما مسلمان‌ها قائل به علم معصومین‌(علیهم السّلام) و اتصالش به علم خداوند هستیم، باید ببینیم در احادیث و روایات اسلامی در مورد چشم‌زخم چه دیدگاهی وجود دارد.

از ائمه معصومین‌(علیهم السّلام) روایت‌‌های معتبری برای اثبات چشم زخم به دست ما رسیده که به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «اگر قبرها برای شما گشوده شوند همانا خواهید دید که اکثر مردگانِ‌ شما با چشم‌زخم مرده‌اند، زیرا چشم زخم حقیقت دارد»[1] این حدیث از امام صادق (ع) نشان از آن دارد که نه‌تنها چشم‌زخم از دیدگاه اسلام وجود دارد بلکه تا آن اندازه قدرت دارد که شخص را راهی قبرستان کند!!!

پیامبر اسلام(ص) نیز به قدرت چشم و خطر آن اشاره می‌کنند و می‌فرمایند: «چشم، مرد را داخل قبر، و شتر را داخل دیگ می‌کند.»[2]

از امام رضا (علیه السلام) پرسیده شد: چشم‌زخم واقعیت دارد؟ ایشان فرمودند: «آری ،هرگاه تو را چشم زنند، کف دستت را مقابل صورتت قرار ده و سوره حمد و قل هو الله احد و معوذتین را قرائت کن و هر دو کف را به صورتت بکش، خداوند تو را از گزند آن حفظ می‌کند.»[3]

[1]  بحارالانوار، ج95، ص127

[2]  نهج الرسول، ص202

[3] مکارم الأخلاق، ص474

دلیل علمی چشم زخم

دانشمندان عقیده دارند برخی چشم ها از یک نیروی مغناطیسی خاصی برخوردارند که می تواند مثل اشعه لیزر عمل کند؛ همچنین معتقدند در برخی اعضای بدن نیروهای فوق العاده ای هست که در طبیعت تأثیراتی اعمال می کنند که قابل مشاهده نیست.

رابطه رشد انسان با نیروی چشم‌زخم

وجود نیرو چشم‌زخم حکایت از توان‌مندی بالای انسان دارد چرا که بدون دخالت دست و پا و دیگر اعضای فیزیکی، می‌‌تواند در این جهان اثر بگذارد؛ بنابراین انسان اگر توجه کند می‌تواند به جای بکارگیری (تعمق و تمرکز) این نیرو در جهت تخریب و جنبه‌های منفی، جهت فکر و روح را عوض کرده و از آن در راه آبادانی و ترقّی استفاده کند.

شاید به همین دلیل در احادیث و روایات توصیه شده تا بعد از هر شگفتی، به جای آنکه جهت روح را به سمت چشم‌زخم روانه کند، یاد و ذکر خدا را پیشه کند؛ از این رو باید گفت که «قوت تمرکز روح بر یک چیز» قدرتی است که به انسان هدیه داده شده و وجه مثبت آن غرق‌شدن در یاد خدا است و وجه منفی آن نیز چشم ‌زخم است.

با توجه به مطالب بالا استناد می‌کنیم که خدای متعال هیچ کاری را بیهوده و به ضرر انسان انجام نمی‌دهد حتی چشم‌زخم. (زیرا از نیروی چشم‌زخم می‌توان در جهت رشد و ترقی استفاده کرد)

خرافه ای به نام تک چشم آبی

نماد چشم‌آبی که امروزه به عنوان نماد چشم زخم شناخته می شود و در خانه های ایرانی‌، اتومبیل ها و جواهرات تزئینی استفاده می شود، نه تنها هیچ مستند شرعی ندارد بلکه هیچ مبنای علمی هم ندارد.

در جواب کسانی که ادعا می‌کنند تک چشم آبی باعث دفع چشم زخم می شود و اصل و ریشه دارد، باید گفت: «در فرهنگ باستان افرادی که چشم‌آبی داشتند مقدس و خوش شانس تلقی می شدند و کجای این ربطی به تک چشم آبی دارد؟» متأسفانه در فرهنگ مدرن، تک چشم آبی نوعی حرز در برابر بلا محسوب می‌شود که کاملا خرافه و مغایر با آموزه‌های دینی است.

برخی معتقدند این نماد چشم آبی در حقیقت چشم دجال یا همان شخصیت شیطانی‌ای است که در زمان پیش ازظهور، نمایان می‌شود؛ چرا که طبق احادیث شیعه و سنی دجال یک چشم دارد و چشم دیگر آن نابینا است. از سوی دیگر در اکثر ادیان الهی موجودات شیطانی با رنگ آبی مشخص می شوند، با فرض بر صحت این مسئله بسیاری از ما نه نتها درگیر خرافه های پیرامون چشم زخم شدیم، بلکه ناخواسته از یک نماد شیطانی بجای توسل و دعا برای رفع بلا استفاده کرده‌ایم!

تأثیرات چشم زخم در زندگی انسان

در متن زیرمواردی که چشم‌زخم روی آن‌ها اثر می‌گذارد را آورده‌ایم:

  1. ذهن انسان: روی حافظه، هوش، تمرکز، فهم و استعداد اثر می‌گذارد.
  2. دین و ایمان انسان: خشوع در عبادات، دوری از گناه، قرائت قرآن، استقامت و پافشاری در عبادات و …
  3. رزق انسان: شغل، پست و مقام، مال و اموال و …
  4. زیبایی‌های ظاهری: پوست و مو، چهره، رنگِ‌پوست، اندام
  5. زندگی مشترک انسان: موققیّت خانوادگی، سازش و تفاهم، بارداری و تولّد، تربیت فرزندان
  6. اخلاق و رفتار انسان: ادب، حیا، راستگویی، مهربانی، تواضع و …
  7. عمر‌انسان: پیری انسان نسب به سن، چهره و ظاهر
  8. جسم انسان: مهارتهای‌فردی، نشاط و شادابی، قدرت جسمی، سلامتی و عافیّت، دست‌خط و …

چه کسانی قابلیت چشم و نظر کردن دیگران را دارند؟

انسان ها:

گاهی به دلیل زیبایی‌های ظاهری یا باطنی مورد توجه اشخاص یا شخصی قرار می‌گیریم که آن خصلت یا زیبایی ما، آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از روی محبت یا حسد، ما را چشم می‌کنند.

چشم‌زخم انسان‌ها، گاهی از راه دور هم اثر بد دارد حتی اگر همراه حسد نباشد؛ مانند تعریف و تمجید چند نفر که دور از ما زندگی می‌کنند.

گاهی خودِ انسان، خودش را چشم و نظر می‌کند! مانند مواقعی که زیبایی خود را در آینه می‌بیند یا زمانی که خوبی‌های خود را بازگو می‌کند.

اجنه و شیاطین:

با توجه به اینکه خلقت جن‌ها از نظر ظاهری زشت و بد‌ترکیب است ولی خلقت انسان در «احسن تقویم» و بهترین شکل صورت گرفته است، ظاهر انسان همیشه مورد توجه اجنه و شیاطین قرار می‌گیرد و گاهی اوقات عاشق انسان‌ها می‌شوند زیرا اجنه مانند انسان‌ها به زیبایی گرایش دارند و جذب آن می‌شوند؛ علامت آشکار این نوع از چشم‌زخم، خواب دیدن چشم یا چشم‌هایی است که به شخص نگاه می‌کند. از نظر شدت، چشم‌زخمی که از طرف اجنه حاصل شود به مراتب قوی‌تر از انسان است و می‌تواند اثرات مخرّب‌تری داشته باشد.

علائم چشم‌زخم

  1. خمیازه‌های تر(همراه با سرازیر شدن اشک از چشم) و خشک
  2. خواب زیاد یا کم خوابی
  3. بیماری‌های پوست و مو
  4. بی خوابی
  5. بد‌شانسی‌های مکرر و پشت سرهم
  6. اسهال، تهوّع، نفخ و باد زیاد در شکم
  7. کاهش رزق و روزی
  8. بیماری‌های چشم: بیشتر بیماری‌هایی که به چشم مربوط می‌شوند و درمان پزشکی روی آن‌ها جواب نمی‌دهند، عاملی ماورایی(چشم و حسد) دارند.
  9. بی‌اشتهایی یا اشتهای زیاد
  10. کسلی و بی‌حالی
  11. تکرار ادرار
  12. افت تحصیلی
  13. کم شدن دید و بازدیدها
  14. بیمار شدن اعضای خانواده

چگونه از چشم‌زخم در امان بمانیم؟

شاید برخی‌ها بگویند همین که انسان پیش دیگران از موفقیت‌ها و دستاورد های خود نگوید برای دفع چشم‌زخم کافی است اما همانطور که در اول مقاله گفته شد برخی نزدیکان از روی محبت و دوست داشتن انسان را چشم می‌کنند و از آن طرف امکان مخفی نگه داشتن برخی مسائل مثل موفّقیّت در تحصیل و … نیست؛ پس راه چاره چیست؟؟؟ چون چشم‌زخم مربوط به ماوراء می‌باشد، راه رهایی انسان از چشم‌زخم، خرافاتی مانند شکستن تخم مرغ و … نیست بلکه مراجعه به ادعیه و دستورالعمل‌هایی است که از ائمه‌معصومین(علیهم السّلام) و بزرگان به ما رسیده که به چند مورد از مهمترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

  1. صدقه دادن: امام صادق‌(ع) می‌فرمایند: «صدقه، هفتاد بلا را از انسان دور می‌کند.»[1]
  2. مداومت بر خواندن معوذتین (به اصطلاح چهار قل یا سوره‌های توحید، فلق، ناس، کافرون) و آية‌الکرسی مخصوصاً هنگام خواب
  3. از امام صادق(ع) روایت‌شده: اگر کسی بترسد که چشم خودش در کسی اثر کند یا چشم دیگری در او اثر کند، سه مرتبه بگوید: «ماشاءالله لا قوّة الا بالله العلی العظیم»[2]
  4. مداومت بر خواندن قرآن و همراه داشتن آن (به گونه‌ای که بی‌احترامی نشود)
  5. استفاده از حرز دفع چشم زخم امام صادق علیه‌السّلام (بسم الله اعیذ…)[3]

6. استفاده از حرز امام جواد علیه‌السّلام: خواص حرز امام جواد‌(ع) بسیار زیاد است و تا هشتاد خواص برای آن شمرده شده است که یکی از آن خواص‌ها، در امان ماندن از چشم‌زخم است که در بخشی از متن حرز کبیر امام جواد‌(ع) که روی پوست‌آهو نوشته می‌شود، آمده است: « اللَّهُمَّ يَا رَبِّ الْأَسْوَاءَ كُلَّهَا وَ اقْمَعْ عَنْهُ أَبْصَارَ الظَّالِمِينَ وَ أَلْسِنَةَ الْمُعَانِدِينَ وَ الْمُرِيدِينَ لَهُ بالسُّوءَ وَ الضُّرَّ وَ ادْفَعْ عَنْهُ كُلَّ مَحْذُورٍ وَ مَخُوفٍ وَ أَيُّ عَبْدٍ مِنْ عَبِيدِكَ أَوْ أَمَةٍ مِنْ إِمَائِكَ أَوْ سُلْطَانٍ مَارِدٍ أَوْ شَيْطَانٍ أَوْ شَيْطَانَةٍ أَوْ جِنِّيٍّ أَوْ جِنِّيَّةٍ أَوْ غُولٍ أَوْ غُولَةٍ أَرَادَ صَاحِبَ كِتَابِي هَذَا بِظُلْمٍ أَوْ ضُرٍّ أَوْ مَكْرٍ أَوْ مَكْرُوهٍ أَوْ كَيْدٍ أَوْ خَدِيعَةٍ أَوْ نِكَايَةٍ أَوْ سِعَايَةٍ أَوْ فَسَادٍ أَوْ غَرَقٍ أَوِ اصْطِلَامٍ أَوْ عَطَبٍ أَوْ مُغَالَبَةٍ أَوْ غَدْرٍ أَوْ قَهْرٍ أَوْ هَتْكِ سِتْرٍ أَوِ اقْتِدَارٍ أَوْ آفَةٍ أَوْ عَاهَةٍ أَوْ قَتْلٍ أَوْ حَرَقٍ أَوِ انْتِقَامٍ أَوْ قَطْعٍ أَوْ سِحْرٍ أَوْ مَسْخٍ أَوْ مَرَضٍ أَوْ سُقْمٍ أَوْ بَرَصٍ أَوْ جُذَامٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ فَاقَةٍ أَوْ سَغَبٍ أَوْ عَطَشٍ أَوْ وَسْوَسَةٍ أَوْ نَقْصٍ فِي دِينٍ أَوْ مَعِيشَةٍ فَاكْفِهِ بِمَا شِئْتَ وَ كَيْفَ شِئْتَ وَ أَنَّى شِئْتَ إِنَّكَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِينَ وَ سَلَّمَ تَسْلِيماً كَثِيراً وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ» « از تو می خواهم هر بدی و خطری را، از صاحب این نوشته ی من، برگردانی که او بنده ی تو و فرزند بنده ی تو و فرزند کنیز توست و تو، آقا و سرور او هستی؛ پس ای خدا! و ای پروردگار! او را از همه ی بدیها باز دار و دیده ی ستمگران و زبان دشمنان و کسانی که قصد بدی و ضرر زدن به وی را دارند، از او منصرف گردان و هر خطر و امر وحشتناک و ترسناکی را، از وی دفع فرما، و هر بنده ای از بندگانت، یا کنیزی از کنیزانت، یا سلطان سرکش، یا شیطان مذکر، یا شیطان مؤنث، یا جن زده ی مذکر یا جن زده ی مؤنث یا غول مذکر یا غول مؤنث که قصد دارنده ی این نوشته کند، به ظلم و ستم، یا ضرر و زیان، یا مکر و حیله، یا امر ناخوشایند، یا حقه، یا خدعه، یا آزردگی (یا جراحت یا قتل یا غلبه و چیرگی) یا بدگویی، یا فساد و تباهی، یا غرق، یا ریشه کن کردن و استیصال، یا آسیب و آفت (یا تباهی و هلاکت)، یا درگیری، یا پیمان شکنی و بی وفایی و خیانت، یا استیلا و زور، یا پرده دری، یا زور آوری، یا آسیب رسانی، یا علیلی و نقص، یا کشتار، یا آتش سوزی، یا انتقام گیری، یا قطع رابطه (یا قطع اندام)، یا جادوگری، یا تغییر شکل و شمایل، یا بیماری، یا درد، یا برص (پیسی) یا جزام ، یا شدت و ستی، [یا آفت و ضرر]، یا فقر و تنگدستی، یا گرسنگی، یا تشنگی، یا وسوسه، یا نقصان در دین و معیشت، پس او را، به هر وسیله که خواهی و هر گونه، اراده کنی و از هر کجا که مایل باشی، کفایتش فرما؛ همانا تو، بر هر کاری قادر و توانایی و صلوات و سلام خداوند بر سید و سرور ما، حضرت محمد و تمام آل او باد؛ صلوات و سلامی فراوان؛ و هیچ نیرو و توانی نیست، مگر از جانب خدای بلند مرتبه و بزرگ؛ و سپاس و ستایش، از آن خدا، پروردگار جهانیان است».

[1] کافی، ج4، ص3

 

[2] شیخ عباس قمی، کلیات مفاتیح‌الجنان، انتشارات اکرام، ص 1140

[3] بحارالأنوار، ج92، ص131

مطالب مرتبط

مدیر سایت

چشم زخمحرز امام جواد(ع)

فیسبوکتوئیترپینترستواتس اپایمیللینک کوتاه

نوشته های مرتبط

1 دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *